شیر برنج

شیر برنج و شیر برنج زعفرانی یکی از غذاهای محبوب و مفید ماه مبارک رمضان است که از قدیم پخت و مصرف آن در ایران معمول بوده. در ادامه شما را بیشتر با نکات درست کردن ، تاریخچه ، ارزش غذایی و فواید شیر برنج آشنا خواهیم کرد که مواد اولیه نسبتا ارزان و طرز تهیه ساده ای دارد. با ما همراه باشید.

شیر برنج

مواد اولیه شیر برنج

برنج ۵۰۰ گرم

شیر ۲ کیلوگرم

شکر ۱۲۰ گرم

گلاب ۱۲۰ سی سی

هل ½ قاشق چای خوری

دارچین ۱ قاشق چایخوری

طرز تهیه شیر برنج

مرحله ۱: ۲ ساعت قبل از پخت، برنج هارا در ظرفی ریخته و مقداری آب درون آن اضافه کنید تا برنج ها خیس بخورند.

مرحله ۲: برنج خیس خورده به همراه کمی آب را درون قابلمه ای قرار داده و آنرا روی شعله متوسط قرار دهید تا برنج خوب پخته شود.

مرحله ۳: پس از اینکه اکثر آب برنج تبخیر شد، شیر و شکر را به آن اضافه کنید و خوب هم بزنید.

مرحله ۴: با غلیظ شدن شیربرنج، گلاب و هل را به آن اضافه کنید.

مرحله ۵: شیربرنج را گرم یا سرد با کمی دارچین و پسته سرو کنید.

ارزش غذایی شیر برنج در هر فنجان

شیر برنج زعفرانی

مواد اولیه شیر برنج زعفرانی

برنج نیمه دانه ۵۰۰ گرم

شیر پرجرب ۲ لیتر

خامه ۶۰ گرم

شکر ۲۵۰ گرم

هل ۲ قاشق غذاخوری

گلاب ۶۰ سی سی

دارچین ۱ قاشق چایخوری

زعفران دم کرده ۲ قاشق غذاخوری

نمک ۱ قاشق چایخوری

طرز تهیه شیر برنج زعفرانی

مرحله ۱: ۲ ساعت قبل از پخت، برنج هارا در ظرفی ریخته و مقداری آب و ۱/۲ قاشق چایخوری درون آن اضافه کنید تا برنج ها خیس بخورند.

مرحله ۲: برنج خیس خورده به همراه کمی آب را درون قابلمه ای قرار داده و آنرا روی شعله متوسط قرار دهید و شیر را اضافه کنید تا برنج خوب پخته شود و بعد از آن شکر، هل و دارچین را اضافه کنید و حرارت را ملایم کنید.

مرحله ۳: بعد از چشیدن مزه شیر برنج اگر نیاز بود شکر یا ادویه به آن اضافه کنید بعد از آنکه شیربرنج به غلظت کافی رسید زعفران دم کرده، گلاب خامه را به آن اضافه کنید.

مرحله ۴: بعد از اینکه شیر برنج زعفرانی شما جا افتاد و به غلظت مناسب رسید از روی شعله بردارید و نوش جان فرمایید.

ارزش غذایی شیر برنج زعفرانی در هر فنجان

نکات درست کردن شیربرنج

• بر حسب ذائقه برخی افراد شیربرنج را گرم و برخی دیگر آنرا سرد میل میکنند.

• شیربرنج از غذاهایی است که مدام باید به روند طبخ آن دقت کرد. چون امکان سر رفتن شیر یا ته گرفتن آن هست. هم زدن باید بصورت مداوم باشد.

• میتوانید آنرا با خلال بادام و گل محمدی یا گل سرخ خشک شده تزئین کنید. مراقب باشید برخی افراد به بادام حساسیت دارند.

• در تهیه آن به‌جای شکر از عسل نیز میتوان استفاده کرد.

• در برخی از مناطق ایران آن را با شیره انگور یا مربای میوه های مختلف نیز سرو میکنند. حتی میتوان در آن از نبات هم استفاده کرد. اول باید نبات را در آب داغ حل کنید.

• در برخی از دستورهای پخت، در آن خامه نیز اضافه میکنند که طعم لذیذی به آن میدهد اما از حالت رژیمی خارج میشود و ارزش غذایی شیر برنج سالم را ندارد که بتوانید هر روز آنرا مصرف کنید.

فواید شیر برنج

• همانطور که گفته شد این غذا به علت استفاده شیر در آن، خواص دارویی بسیاری دارد. این غذا حاوی کلسیم است که برای تقویت استخوان های بدن بسیار مفید است. همچنین این غذا دارای ویتامین A هست که برای تقویت بینایی چشم و تقویت سیستم ایمنی بدن، یک ویتامین لازم و ضروری است، همچنین این ویتامین برای شفاف سازی پوست بسیار عالی عمل میکند.

• همانطور که گفته شد، مختصصان تغذیه کودک مصرف آنرا بعد از دوسالگی توصیه کرده اند. به این علت که ویتامین های موجود در این غذا برای رشد و نمو کودکان بسیار مفید است. هضم این غذا برای بدن بسیار راحت است و با بدن کودکان نیز بسیار سازگار است.

• مختصصان طب سنتی به افراد گرم مزاج و سرد مزاج توصیه میکنند که برنج مصرف کنند. چون برنج در افراد سرد مزاج باعث احساس سردی و در افراد گرم مزاج باعث احساس گرمی میشود. البته ترکیب شیر با خاصیت سردی با برنج، در کل باعث احساس سردی میشود که برای رفع این سردی توصیه میشود با کمی دارچین سرو شود. دارچین باعث تعادل مزاجی شیربرنج شده و همچنین باعث افزایش انرژی غذا میشود.

• از فواید شیر برنج میتوان به این که یک غذای اشتها آور است و برای افزایش وزن، مصرف میشود نیز اشاره کرد.(پس باید حواستان باشد مصرف زیاد آن موجب چاقی میشود.)

• باید در مقدار شکر مصرفی در این غذا توجه کرد. پیشنهاد میکنیم آنرا با عسل طبیعی یا شیره انگور سرو کنید که باعث افزایش مواد معدنی و ویتامین در آن میشود. البته اگر از این غذا به عنوان یک میان وعده استفاده میکنید، در هر صورت مصرف زیاد شکر، عسل و شیره انگور موجب افزایش وزن شده و خطرات ناشی از چاقی را افزایش خواهد داد.

شیمی شیر

تاریخچه شیر برنج

 مطمئنا همه ما با شیربرنج و بخصوص نذری های شیربرنج در ماه رمضان خاطره های شیرینی داریم.

غذای ساده ولی مغذی که مردم در گذشته خیلی زود به ارزش غذایی و فواید آن پی بردند و از آن در تمام طول سال استفاده میکردند. باور کنید یا نکنید، شیربرنج قرن ها در فرهنگ و تاریخ اکثر کشور های آسیا وجود داشته است و تصور می شد که از چین، که دارای فرهنگ باستانی برنج است ، نشات گرفته است. البته ابداع آن و اینکه اول کدام کشور از آن استفاده کرده موضوعی است که بسیاری از مورخان غذا در آن نظرات مختلفی داشته اند. برخی از آنها استدلال می کنند که شیر برنج به احتمال زیاد از هند نشات گرفته است ، که دارای فرهنگ باستانی در رابطه با برنج و همچنین یک فرهنگ باستانی در معرفی قند است.

تقریباً در همه جای دنیا دستور تهیه شیربرنج یافت میشود. دراروپا آنرا به عنوان پودینگ برنج (Rice pudding) میشناسند.

در اسپانیا به آن (Arroz con leche) میگویند که از برنج با شیر، شکر، دارچین و پوست لیمو تهیه میشود. در جنوب هند پایاسام (payasam) نامیده می شود که در دستور پخت آن برنج را به آرامی با شکر یا جاگه (نوعی شیرینی سنتی که بیشتر از شکر قهره ای ساخته شده و داخل قوطی نگهداری میشود) و آجیل می جوشانند. در شمال هند و پاکستان نیز از همین معجون به عنوان خیر (Kheer) یاد می کنند. در اندونزی از فرنی گلوتین سیاه به عنوان کتان هیتام نام برده میشود.

آلن دیویدسون در مقاله ای که برای آکسفورد در حوزه غذا نوشته است، گفته: پودینگ برنج از نسل کوفته برنجی هایی است که رومیان آنرا برای سربازان تهیه میکردند، که علاوه بر استفاده غذایی برای سیر کردن شکم سربازان، از آن به عنوان یک دارو برای تسکین انواع ناراحتی معده نیز استفاده میشد. کوفته برنجی های قرون وسطایی بدین گونه تهیه میشد که در ابتدا برنج را میجوشاندن تا زمانی که نرم شود، سپس با شیر بادام یا شیر گاو یا هر دو مخلوط می شد، کمی آنرا  شیرین میکردند و گاهی اوقات نیز کمی خلاقیت چاشنی کار میکردند و آنرا رنگی سرو میکردند. در آن زمان در دیگر کشور های اروپایی، برنج وارداتی گران بود و غذاهایی که با آن تهیه میشدند غذاهای لوکس روزانه برای ثروتمندان به شمار می‌­آمدند. دستور العمل برای پخت پودینگ برنج از اوایل قرن هفدهم میلادی در اروپا  ظاهر شده است و در تهیه آن از جوز هندی استفاده میشد که امروزه پس از گذشت چهار قرن، کماکان از جوز هندی برای تهیه آن استفاده میشود. در بسیاری از کشور های اروپایی و حتی ایران این غذا را به عنوان دسر و پیش غذا سرو میکنند.

این غذا در کشور ما طرفداران بسیاری دارد. روش پخت آن فقط کمی با روش پخت فرنی سنتی ایرانی تفاوت دارد. به علت استفاده شدن شیر در آن، تغذیه مناسبی برای افراد در سنین مختلف باشد. به عنوان مثال متخصصان تغذیه کودک به مادران توصیه میکنند به علت استفاده شیر در این غذا از دوسالگی در رژیم غذایی کودک خود شیربرنج یا فرنی را اضافه کنند. به علت اینکه این غذا حاوی شیر است و کالری کمی دارد و به این علت که غذای ساده ای برای تهیه میباشد، میتوان گفت یکی از بهترین تغذیه هایی است که در هنگام افطار میشود آنرا مصرف کرد.

جالب است بدانید که نام این غذا به عنوان “شیر­با” در شاهنامه فردوسی نیز آمده است.

به هرکاره چون شیربا پخته شد

زن و مرد زان کار پردخته شد

به نزدیک مهمان شد آن پاک‌رای

همی برد خوان از پسش کدخدای

نهاده بدو کاسه شیربا

چه نیکو بدی گر بدی زیربا

که همانطور که گفته شد ثابت میکند تهیه و مصرف این غذا از گذشته در ایران مرسوم بوده. در متن کامل این ابیات نحوه ساخت شیربا بصورت کامل آورده شده. حتی در برخی از استان های ایران شیربرنج یک معنا و مفهوم عمیق در سنت و فرهنگ آن منطقه پیدا کرده. در مازندران مردم برای تقاضای باران از خداوند متعال، مراسمی تحت عنوان تمنای باران دارند که در آن شیربرنج تهیه میکنند. در ابتدای مراسم تمام اهالی مقداری شیر و برنج اهدا میکنند که با این شیر و برنج جمع آوری شده، با همکاری یکدیگر طبخ کرده و در انتها در کنار هم آنرا میل میکنند. حتی آنها بر این باورند که در این مراسم برای تمنای باران لازم است، مقداری از شیربرنج را بر روی پشت بام خانه خود بریزند.

نتیجه گیری

در این مقاله به طرز تهیه شیربرنج  و شیر برنج زعفرانی پرداختیم، ارزش غذایی شیر برنج و نکات مهمی درباره طرز تهیه، تزئین و دیگر مواد جایگزین، گفته شد. سپس به سراغ فواید شیر برنج رفتیم و بعد از آن تاریخچه شیر برنج را آوردیم که متوجه شدیم این غذا ریشه در فرهنگ و تاریخ ایران و دیگر کشور های منطقه دارد. حتی در برخی مناطق شیربرنج یک مفهموم اعتقادی پیدا کرده و مردم از آن به عنوان یکی ار ملزومات مراسم مذهبی یاد میکنند. امیدواریم این مقاله مفید بوده باشد.

طرز تهیه شله زرد

شیر برنج به انگلیسی